|
Serbest bölgelerde ürkütücü gelişmeler
Serbest bölgelerde ürkütücü gelişmeler
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com 13
Nisan 2006 Perşembe - Hürriyet
TÜRKİYE'nin, toplam ticaret hacminin yüzde 14'ünün gerçekleştiği serbest
bölgelerde, 20 farklı sektörden, 483 dış ticaret firması faaliyet gösteriyor. Bu
bölgedeki yatırımcıların sayısı ise, 3.982'ye ulaşmış durumda.
Serbest bölgelerin, ülke ekonomisine, çok sayıda olumlu etkisi var. Örneğin;
ihracata, yerli üretime, istihdama, yabancı sermaye ve teknoloji transferine,
döviz kazandırıcı faaliyetlere ve hizmet sektörü de çalışma alanının
genişletilmesine olan katkıları, bölgeden sağlanan fon gelirleri, serbest
bölgelerin olumlu etkilerinden bazıları...
YANLIŞ AYAR
Serbest bölgeler, bize özgü bir olay değil. Dünyada yaklaşık 1.300 serbest bölge
var. Bunların ticaret hacmi de bir trilyon dolar civarında. Almanya, Fransa,
İngiltere, İtalya ve ABD gibi ülkeler başta olmak üzere, çeşitli ülkelerde çok
sayıda serbest bölge var.
Ülkemizde, serbest bölgelerle ilgili gelişmeler, olumlu bir seyir izlerken,
AB'ye geçiş süreci gerekçesiyle, serbest bölgelere yanlış bir ayar yapıldı.
Serbest bölgelerin, en önemli avantajı olan istisnalar (gelir ve kurumlar
vergisi istisnaları dahil) kaldırıldı. Bununla ilgili 5084 sayılı yasanın Resmi
Gazete'de yayınlandığı, 6 Şubat 2004 tarihi, serbest bölgeler açısından adeta
bir "milat" oldu.
Şu anda, son durum aşağıdaki gibi.
1) 6 Şubat 2004 Tarihinden İtibaren Faaliyet Ruhsatı Alan Mükelleflerin
Kazançları:
Gelir ve kurumlar vergisine tabi tutuluyor. Çalıştırdıkları işçilerin ücretleri
de gelir vergisi kesintisine tabi. Ancak KDV ve ÖTV istisnası devam ediyor.
2) 6 Şubat 2004 Tarihinden Önce Faaliyet Ruhsatı Alan Mükelleflerin Kazançları:
AB'ye tam üyeliğin gerçekleşeceği tarihi izleyen yıllık vergilendirme dönemi
sonuna kadar, Gelir ve Kurumlar vergisinden müstesna olacak. Damga vergisi,
Banka ve sigorta muameleleri Vergisi ve ücretlerle ilgili gelir vergisi
istisnası, 31 Aralık 2008'e kadar devam edecek. Faaliyet ruhsatındaki süre, bu
tarihten önce sona eren işletmelerde, ücretlerle ilgili istisna faaliyet süresi
ile sınırlı olacak. Faiz ve repo gelirleri ise vergiye tabi tutulacak.
ÜRKÜTÜCÜ GELİŞME
- Serbest bölgelerle ilgili istisnaları kaldıran yasa ile birlikte, Türkiye
genelindeki tüm serbest bölgelerde, yeni ruhsat için başvuran yatırımcı sayısı
yüzde 90 düştü.
- 2003 yılında, serbest bölgelerde yeni ruhsat için 1.150 firma başvurdu. Bu
sayı 2004'te 120'ye, 2005'te ise 63 firmaya düştü.
- Asıl azalma, 2008 sonrasında bekleniyor. 3982 yatırımcıdan 2.584'ünün kiracı
olması, çözülme sürecini hızlandıracak.
Olumsuz gelişmeler, özellikle Türkiye'deki en başarılı serbest bölge örneği olan
ve yüzde 72'si yabancı sermayeli, 350 milyon dolarlık yatırım yapılmış olan "Ege
Serbest Bölgesi"nde hissedilecek. 20 serbest bölgenin üçte biri büyüklüğünde
olan ve 2005 yılında, yaklaşık bir milyar dolarlık ihracat sağlayan bu bölge 13
bin kişiye istihdam sağlıyor. Yasa değişmese, istihdamın şu anda 20 bin, 2012'de
ise 35 bin olacağı tahmin ediliyordu.
ÖRTÜLÜ KAZANÇ
Serbest bölgelerde; Türkiye'deki firmanın, serbest bölgedeki firmaya mal satması
ve bu malın serbest bölgedeki firma tarafından ihraç edilmesi olayında ya da
malın serbest bölgedeki firma tarafından ithal edilip, Türkiye'deki firmaya
satılması olayında, özellikle "örtülü kazanç" yönünden, ciddi sorunlar
yaşanıyor.
Yarın, İzmir Ege Serbest Bölgesi ESBAŞ Toplantı Salonu'nda, "Serbest Bölgeler,
Vergi Sorunları ve Çözüm Yolları" konusunda, benim de konuşmacı olduğum bir
toplantı var. Bu toplantıda, serbest bölgelerde, son zamanlarda ortaya çıkan
vergi sorunları ve "örtülü kazanç" konusu ele alınacak.
Serbest bölgelerin, ülke ekonomisine olan olumlu katkılarını da göz önüne
alarak, bölgenin sorunlarına ilgi gösterip, çözüm getirmek gerekiyor...
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
