|
İşsizlerin ve ev hanımlarının emekli olması
kolaylaşıyor
Şükrü Kızılot -
skizilot@yaklasim.com - 29
Nisan 2006 Cumartesi - Hürriyet
YENİ sosyal güvenlik sisteminin yürürlüğe girmesi ile birlikte, çalışmadan
emekli olmak kolaylaşacak.
MEVCUT SİSTEM NEYDİ?
Mevcut sistemde; SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalısı olarak, çalışmadan
emekli olabilmenin belli koşulları vardı.
- İşsiz bir vatandaş ya da ev hanımı; SSK’ya daha önce 1.080 gün prim ödemişse,
"isteğe bağlı SSK sigortalısı" olup, prim ödeyerek emekliliğe hak
kazanabiliyordu.
- Bağ-Kur’da ise, 18 yaşını dolduran işsiz bir vatandaş ya da ev hanımı "İsteğe
Bağlı Bağ-Kur sigortalısı" olup, prim ödemek suretiyle, emekliliğe hak
kazanabiliyordu.
- T.C. Emekli Sandığı’nda ise, 21 Eylül 2004 tarihinden itibaren, görevden
ayrılan ve en az 10 yıl görev yapan memurlara, "isteğe bağlı sigortalılık"
avantajı sağlanabiliyordu.
YENİ SİSTEM NASIL OLACAK?
Yeni sistemde işsiz vatandaşlar ve ev hanımları, yine "isteğe bağlı sigortalı"
olabiliyorlar. Buna göre, isteğe bağlı sigortalılar, prime esas kazancın alt ve
üst sınırları (günlük asgari ücret ile günlük asgari ücretin 6,5 katı) arasında
olmak üzere, prim ödeyecekleri kazançları ile prim ödeme gün sayısını kendileri
belirleyecekler.
Mevcut düzenlemelerde, her ay 30 gün üzerinden prim ödenmesi gerekiyordu. Yeni
sistemde, sigortalı, kendi belirleyeceği günlük kazanç ve prim gün sayısına göre
bulunacak kazanç üzerinden, yüzde 20’si emeklilik, yüzde 12’si genel sağlık
sigortası primi olmak üzere toplam yüzde 32 oranında prim ödeyecek. Ödenecek
günlük prim tutarı bugünkü asgari ücrete göre 5,66 YTL ila 36,82 YTL arasında
değişecek. Asgari ücret arttığında, buna bağlı olarak ödenecek günlük prim
tutarı da artacak.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA KOLAYLAŞIYOR
1 Ocak 2007’den itibaren isteğe bağlı sigortalılık daha kolay olacak. Ayrıca
kapsamı genişleyecek. Türkiye’de yasal olarak ikamet eden ve zorunlu sigortalı
olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan veya sigortalı olarak çalışmakla
birlikte, ay içerisinde 30 günden, son bir yıl içinde 360 günden az çalışan veya
tam gün çalışmayıp günün belli saatlerinde çalışan herkes isteğe bağlı sigortalı
olabilecek.
Daha önce sigortalı olma şartı aranmayacak, ancak 18 yaşını doldurmuş olmak
gerekecek.
İŞSİZE VE EVHANIMINA SAĞLIK YARDIMI GELİYOR
Mevcut sistemde, işsiz vatandaşlar ve evhanımları, isteğe bağlı sigortalı
olduklarında, sağlık yardımı alamıyorlardı. Örneğin, hastanede sigortalı olarak
tedavi olamıyorlardı.
Yeni sosyal güvenlik sisteminde, genel sağlık sigortası primi ödemek zorunlu
olduğundan, isteğe bağlı sigortalı olanlar da sağlık yardımından
yararlanabilecekler.
İŞSİZ ANNE-BABANIN ÇOCUĞUNA ÜCRETSİZ TEDAVİ
Yeni yasa ile herkes zorunlu Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınıyor. Gücü
olmayanın primini ise Devletin karşılaması öngörülüyor. Buna göre; anne ve
babası prim ödemese bile 18 yaşından küçüklere ücretsiz sağlık hizmeti
verilecek. Ayakta tedavide 2 YTL katılım payı alınacak.
İŞSİZ KALANIN PRİMİNİ DEVLET ÖDEYECEK
Çalışırken işsiz kalanlar, hem işsizlik yardımı alacak hem de bu süre içinde
sigortalılığı devam edecek. Böyle olunca, işsizlikte geçen süre de emekliliğe
sayılacak. İşsizlik sigortasından aylık alanların, sigorta primlerini asgari
ücret üzerinden, Türkiye İş Kurumu yatıracak. Böylece işsiz kalanlar için prim
boşluğu da olmayacak.
1 OCAK 2007’DEN ÖNCE BİR GÜN SİGORTALI OLMA AVANTAJI
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun, yılbaşında yürürlüğe
girmesinden önce "1 gün dahi" sigortası bulunanlar için emeklilik yaşı veya prim
ödeme gün sayısı değişmiyor. Halen, SSK; Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kanunlarına
göre emeklilik yaşı kadın için 58, erkek için 60 olarak uygulanıyor. 2006 yılı
sonuna kadar 1 gün dahi sigortalı olanlar için emeklilik yaşı veya prim ödeme
gün sayısında değişiklik olmayacak.
Emekli olabilmek için 2006 yılı içinde işe başlayanlarda 7.000 gün olan süre, 1
Ocak 2007’den itibaren sigortalı olanlarda, kademeli olarak 9.000 güne kadar
çıkacak. Ayrıca emeklilik yaşı da yine kademeli olarak 65’e çıkacak.
İş kazası geçiren esnafa sürekli gelir
Yeni sosyal güvenlik sisteminde, esnafın, iş kazası geçirip, çalışamaz duruma
gelmesi halinde, esnafa aylık bağlanacak mı?
- Esnafın, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve arızalar
nedeniyle alacakları raporlarda meslekte kazanma gücü en az yüzde 10 oranında
azalmış bulunduğu tespit edilirse kendilerine sürekli iş göremezlik geliri
bağlanacak. Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma
gücünün kaybı oranına göre hesaplanacak.
Sürekli iş göremezlik durumunda aylık kazancının yüzde 70’i gelir olarak
veriliyor. Sigortalı sürekli bakıma muhtaç ise, gelir bağlama oranı yüzde 100
olarak uygulanır. Ancak esnaf, tüccar, serbest çalışan sürekli iş göremezlik
aylığı için prim ve her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunlu kılınıyor.
Geriye doğru borçlanıp emekli olmak
Geçmiş yıllarda, uzun süre sigortasız olarak çalıştım. Yeni sosyal güvenlik
sistemi yürürlüğe girince, geriye dönük borçlanıp, prim ödemek suretiyle emekli
olabilir miyim?
- Hayır borçlanamazsınız. Şu anda mevcut olan ya da 1 Ocak 2007 tarihinde
yürürlüğe girecek olan yeni düzenleme, geçmişte sigortasız olan sürelerle
ilgili, borçlanıp prim ödeme olanağı sunmuyor.
Cinsiyet değiştirenlerin durumu ne olacak
Daha önce bir yazınızda, ölen babasından aylık bağlatmak isteyen 22 yaşındaki
erkek çocuğun, kız çocuklara aylık bağlandığını öğrenince, cinsiyet değiştirip
aylık bağlattırdığını açıklamıştınız. Peki... Yeni yasa çıkınca, sigortalı bir
erkek cinsiyet değiştirip, kadın olursa ne olur?
- Kadınlarda emeklilik yaşı daha düşük olduğu için, iki yıl önce emekli olur.
Ancak başka özel bir neden yoksa, iki yıl için bu operasyona değmez.
YARIN: KIZLAR EVLENSİN, ERKEKLER BEKLESİN, ANALAR ACELE ETSİN
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|