|
İstihdam üzerindeki yükler nasıl aşağı iner
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com
31 Temmuz 2007 Salı - Hürriyet
ORANI yüzde 47 olarak ifade edilen "kayıt dışı istihdam" ülkemizde ciddi bir
sorun.
Yıllardır önlenemeyen "işsizlik" sorunu da öyle.
Gerek kayıt dışı istihdam gerekse işsizlik oranının yüksek oluşunun en önemli
nedeni "istihdam üzerindeki yükler" ile ilgili.
YÜKLER NE?
İstihdam üzerindeki yüklerin aşağı çekilmesinden söz edebilmek için öncelikle,
bu yüklerin neler olduğunun bilinmesinde yarar var.
1) VERGİ YÜKLERİ :
a) Gelir Vergisi : Oranı yüzde 15'den başlıyor, yüksek ücretlerde yüzde 35'e
kadar çıkıyor.
b) Damga Vergisi : Brüt ücretin ve ücretle bağlantılı tüm ödemelerin, binde 6'sı
oranında alınıyor.
2) PRİM YÜKLERİ :
a) SSK Primi İşçi Hissesi: Brüt ücretin yüzde 14'ü oranında hesaplanıyor. Tavanı
aşan ücretten (şu anda 3.802.50 YTL aşan kısım için) kesilmiyor.
b) SSK Primi İşveren Hissesi: Brüt ücretin yüzde 19,5'i oranında, ödeniyor.
İşyerinin, tehlike sınıf ve derecesine göre daha yüksek olabiliyor. Ücretin,
tavanı aşan kısmı için prim ödenmiyor.
c) İşsizlik Sigortası Primi: Brüt ücret üzerinden, işçi payı yüzde 1, işveren
payı ise yüzde 2. Ayrıca yüzde 1 de devletin ödediği pay var. Tavanı aşan kısım
için prim ödenmiyor.
3) 50 VE DAHA FAZLA İŞÇİ ÇALIŞTIRANLARDA, ÇALIŞAN SAYISININ:
a) Yüzde 3'ü oranında özürlü,
b) Yüzde 1'i oranında eski hükümlü,
c) Yüzde 2'si oranında terör mağduru,
istihdam edilmesi gerekiyor. Aksi halde, ciddi tutarda "para cezası" ödeniyor.
Bunların dışında da duruma göre; emzirme odası ve kreş kurma, işyeri hekimi ve
iş güvenliği görevlisi bulundurma gibi çok sayıda ilave yükümlülükler var.
TOPLAM YÜK
Türkiye, istihdam üzerindeki yüklerin oranı bakımından, bir "dünya rekoru"na
sahip. İşçi ve işveren payı olarak; brüt asgari ücretin yüzde 42'si, net asgari
ücretin de yüzde 70'i oranında yük var. Ücretin tutarı arttıkça bu yük daha
yukarı tırmanıyor ve net asgari ücretin yüzde 85'ini bulabiliyor. Kıdem
tazminatı ile birlikte bu yük 10 puan daha artıyor.
Ülkemizde, genellikle "net ücret" üzerinden anlaşmaya varıldığı için, yükün
tamamını işverenler üstleniyor.
NE YAPILABİLİR?
1) Vergi Yükleri: 2006 yılı başından itibaren, ücretlilerin dışında, tüm gelir
vergisi mükelleflerinin vergi oranı 5 puan indirildi. Yalnızca ücretlilerin ki
indirilmedi. O nedenle, ücretlilerle ilgili "Gelir vergisi tarifesi" yeniden
düzenlenip, tarifedeki oranlar 5 puan aşağı çekilebilir.
Binde 6'lık damga vergisi de (konut kapıcılarında olduğu gibi) bütünüyle
kaldırılabilir.
2) Prim Oranları: Hükümetin programında da olduğu gibi, 2008 yılı için 5 puan
aşağı çekilir. İzleyen yıllarda da kayıt dışı istihdamın önlenme durumuna göre
daha aşağı çekilebilir.
3) 50 ve Daha Fazla İşçi Çalıştıranlarda: Özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru
çalıştırma zorunluluğu gözden geçirilir, bunların sigorta primi işveren
hissesini, Hazine üstlenebilir.
Ayrıca, bunların dışındaki ilave yükler de kaldırılır ya da hafifletilir.
Yılların sorunu olan kayıt dışı istihdamı ve işsizliği önlemek için, öncelikle
yukarıda sıralanan önlemlerin alınmasında yarar var.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|