|
Yeni yasa kadınlar ve genç kızları üzecek
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com 27 Eylül 2008 Cumartesi - Hürriyet
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan Yeni Sosyal Güvenlik
Yasası, kadınlar ve genç kızların canını sıkacağa, daha ötesi çok üzeceğe
benziyor.
Sosyal Güvenlik Yasası’ndan en çok zarar gören kadınlar ve çalışmayan genç
kızlar oldu.
DUL EŞE DARBE
- Mevcut sistemde, emeklilik için gerekli süreyi tamamlamış eşin ölmesi halinde,
askerliğini borçlanmak suretiyle, geride kalanlara aylık bağlanabiliyordu. Yeni
yasa ile 1 Ekim 2008’den itibaren ölen eşin askerliğini borçlanarak süreyi
tamamlayıp "dul aylığı" bağlanması önlendi.
- Çalışan dul eşe bağlanan aylığın oranı, yüzde 75’ten 50’ye indirildi.
ÇEYİZ PARASI KALKTI
5510 sayılı yasanın ilk halinde dul kadınlara, evlendiklerinde aylıklarının 12
katı tutarında "çeyiz parası" verilmesi öngörülmüştü.
Dul kadınlara, evlendiklerinde ödenecek çeyiz yardımının, 24 aya çıkartılacağı
açıklanmıştı. Oysa, bırakın artışı, yeni düzenlemede, Emekli Sandığı’ndan aylık
alan dul kadınlara verilen çeyiz parası bile 1 Ekim’den itibaren bütünüyle
kaldırılıyor.
EVLİLİKTE PRİM İADESİ KALKTI
- 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Ek birinci maddesine göre; evlenme
nedeniyle işten ayrılan kadın sigortalılara, talepleri halinde kıdem
tazminatının dışında ayrıca, sigorta prim iadesi de yapılabiliyordu.
Buna göre, kadın sigortalı, evlilik sonrası işinden ayrılırsa ya da işinden
ayrıldıktan sonraki bir yıl içinde evlenirse, SSK’ya ödenmiş primlerinden,
emekliliğe yönelik olanlarının yarısını alabiliyor. Daha sonra, örneğin 3-5 yıl
sonra isterse, yıllık yüzde 5 faizi ile bu primleri geri ödeyerek günlerini
tekrar kazanabiliyordu. Şimdi, kadınların prim iadesi hakkı da kaldırılıyor.
EMEKLİ AYLIĞI DÜŞÜYOR
- Yeni yasadan sonra işe başlayanlara, daha düşük oranda emekli aylığı
bağlanacak.
- Aylık bağlanmasındaki güncelleme oranı yüzde 100’den yüzde 30’a düşürüldü.
EMEKLİLİK YAŞI ARTTI
Kadınların 58 olan emeklilik yaşı, 65’e yükseltildi.
Mevcut yasa, emeklilik yaşı bakımından, kadınlara, erkeklere kıyasla iki yıllık
bir avantaj sağlıyor, emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak
uygulanıyordu.
Yeni düzenlemede, kadın-erkek ayırımı kaldırıldı ve kadınların da erkeklerin de
emeklilik yaşı 65 olarak belirlendi.
MALÜL AYLIĞI ZORLAŞTI
- Malüllük aylığında aranan 1800 gün prim ödeme koşuluna, 10 yıl sigortalı olma
koşulu da eklendi.
İŞ GÖREMEZLİK ÖDEMESİ AZALTILDI
- 5510 sayılı yasanın ilk halinde, geçici iş göremezlik gelirinin, yatarak
tedavide günlük kazancın 2/3’ü oranında ödenmesini öngörüyordu. Günlük kazancın
1/2 ’sine indirildi.
1 Ekim’den önce sigortalı olan çalışsa da emekli aylığı sürecek
YENİ yasa yürürlüğe girdikten sonra, ilk kez sigortalı olanlar, emekli olduktan
sonra ücretli olarak çalışırlarsa, emekli aylıkları kesilecek. Yeni yasanın
yürürlük tarihinden yani 1 Ekim 2008’den önce 1 gün dahi olsa sigortalı hizmeti
bulunanlar, ileride emekli olduklarında, başka işte çalışırlarsa emekli
aylıkları kesilmeyecek.
Emzirme yardımı indi
KADINLARA, doğan çocuğu nedeniyle 6 ay süresince, asgari ücretin üçte biri
oranında ödenmesi öngörülen "emzirme yardımı" Yeni Yasada Kurum Yönetim
Kurulu’nun insafına bırakılıyor.
Bu indirilirken, bir müjde (!) olarak emekli kadınlara da emzirme yardımı
getirildiği açıklanarak, ilginç bir denge oluşturulmaya çalışıldı. Emeklilik
yaşı 65’e yükseltilen kadınlara, "emeklilik döneminde emzirme yardımı" fıkra
gibi bir şey.
Sağlık sigortası sürprizi
SAĞLIK primi ödemeksizin, isteğe bağlı sigortaya devam eden kadınlar, eşin
sağlık sigortasından yararlanabiliyordu. Bu hak yeni yasa ile kaldırılıyor.
İsteğe bağlı sigortalılarda yüzde 12 oranında sağlık sigortası primi
ödeyecekler. İşten çıkartılan sigortalının eşi 6 ay süre ile sağlık yardımından
yararlanıyordu. Yeni yasa ile, bu süre 90 güne indirildi. 90 günden sonra
"sağlık sigortası primi" ödenmesi halinde, sağlık sigortasından
yararlanılabilecek.
Baba işsize prim yok
İŞSİZLİĞİN rekor düzeyde olduğu ülkemizde;
"Baba işsizse ya da doğru dürüst bir geliri yoksa, o zaman ne olacak?"
diye soranlar için de açıklayalım.
Sosyal Güvenlik Kurumu, ailenizin gelirine bakacak ve evde yaşayanların sayısına
göre, ailede kişi başına düşen gelir, aylık asgari ücretin brüt tutarının üçte
birinden (yani 638,70/3 = 212,90 YTL’den) az ise, kız çocukları için GSS primi
ödenmeyecek.
Ayrıca, 1 Ekim’de, bakmakla yükümlü olunan kız çocukları, durumlarında
değişiklik oluncaya (evlenene ya da işe girene) kadar "bakmakla yükümlü olunan
kız çocuğu" sayılacak yani babası bunlar için prim ödemeyecek (5510 sayılı Yasa
Geçici Md. 12/8).
Bekar ve işsiz kızlar üste para ödeyecek
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren, yeni bir uygulama başlıyor.
18 yaşını dolduran, işsiz ve evlenmemiş kızlar için babaları, her ay düzenli
olarak para ödeyecek. Babası yoksa annesi ödeyecek.
Bekar ve işsiz kızı tahsilde olan babalar, nispeten şanslılar; tahsilde olanlar
için yaş sınırı 25 olarak belirlenmiş. Yani kızı 25 yaşını doldurana kadar,
ödeme yapmayacaklar.
KAÇ YTL ÖDENECEK?
Kişi başına düşen geliriniz:
- 212,90 ile 638,70 YTL arasında ise, ayda 25,55 YTL,
- 638,70 ile 1.277,40 YTL arasında ise ayda 76,64 YTL,
- 1.277,40 YTL’den fazla ise, ayda 153,29 YTL ödenecek.
NE İÇİN ÖDENECEK?
Her ay bankaya ödenecek olan bu para, işsiz ve bekar kızların GSS (Genel Sağlık
Sigortası) primi oluyor.
Eylül ayının sonuna kadar geçerli olan mevzuata göre, bekar kız çocukları;
çalışmaması ve emekli olmaması koşuluyla, yaşları ne olursa olsun, ana-babaları
üzerinden sağlık yardımı alabiliyorlardı. Başka bir anlatımla, hasta ve tedaviye
ihtiyaçları olduğunda, sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlardı.
1 Ekim 2008’den itibaren, Yeni Sosyal Güvenlik Yasası yürürlüğe girince;
- Kız çocukları, 18 yaşını (okuyorlarsa 25 yaşını) tamamladıkları tarihten
itibaren, ana-babaları üzerinden sağlık yardımı alamayacaklar.
- Ailenin gelir durumuna göre değişen tutarda GSS primi ödenerek sağlık yardımı
alabilecekler.
- Prim (GSS) ödenmiyorsa, sağlık yardımı alamayacaklar.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz.
|