|
Cari açık kara deliği dış borçla
kapatılıyordu
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com 15
Ekim 2008 Çarşamba - Hürriyet
ŞİMDİ ne olacak? Bize borç verenler, kendileri borç arayan durumuna düştüler.
Peki... Biz kimden ve nasıl borç bulacağız?
Bankalar Birliği Başkanı ve Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince, bir
süre önce yaptığı açıklamada "Hayatımda böyle kriz görmedim. Dış borç bulmak
imkansız hale gelecek" demişti.
Özince’nin sözleri de; "Biz kimden, nasıl borç alacağız?" endişesini
doğruluyor.
YÜZDE 60’I BORÇLA
Tabloda gösterildiği gibi, Türkiye;
- 2006 yılında cari açığın (döviz açığının) yüzde 12’sini, "dış borçlanma" ile
karşılıyordu.
- 2008 yılında ise, ilk altı ayda, cari açığın yüzde 60’ı dış borçlanma ile
finanse edilmiş.
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu "Cari açığı kapatamazsak, ekonomik kriz
kaçınılmazdır" diyor (23 Eylül 2008). Bu görüşte olanların sayısı çok fazla...
CARİ AÇIK 90 KAT ARTTI
2002 yılında 0.6 milyar dolar olan cari açığın, 2008 yılında 55 milyar doları
bulması bekleniyor.
Buna göre, son 6 yılda cari açık, 90 kat artmış oluyor.
Türkiye’nin 1923-2002 dönemi yani 80 yıllık cari açığının toplamı 42.8 milyar
dolar.
Sadece 2008 yılının cari açığı ise, temmuz ayı itibariyle, yıllık 47.1 milyar
dolar. Bu tutarın da 2008 sonunda 55 milyar dolara ulaşması bekleniyor. İnanılır
gibi değil!..
FİNANSMAN YOLLARI
Cari açığın finansman yollarına bakıyoruz;
1- Sıcak (emanet) Para Girişi: Yakın zamana kadar, "düşük kur yüksek faiz"
nedeniyle, Türkiye’ye sıcak para getirenler yüzde 50’ye yakın kazanç sağlıyordu.
Krizle birlikte bu olay bitti. Şimdi, sıcak para gelmiyor, hatta gidiyor.
Gerçekleşme
(Milyar Dolar) |
2006 |
2007 |
2008* |
Cari
İşlemler
Dengesi |
- 31,9 |
- 37,7 |
- 27,4 |
- DYS (net) |
19,1 |
20,1 |
6,9 |
- Portföy Yatırımları
(net) |
7,4 |
0,7 |
1,7 |
- Yurtdışı
Yerleşiklerin
Mev. (net) |
4,6 |
- 3,3 |
3,4 |
-
Diğer |
- 2,9 |
- 1,0 |
- 0,9 |
Kalan (Borçla Finanse Edilen) |
3,7 (%12) |
21,2 (%56) |
16,3 (%60) |
* Ocak - Haziran |
|
|
|
2- Doğrudan Yabancı Sermaye (DYS) Girişi: 2008
yılının ilk yedi ayında, 2007’nin aynı dönemine kıyasla, yüzde 34 geriledi. DYS
girişi ağustostan itibaren neredeyse durdu.
3- Dış Borçlanma: Yukarıda da belirttik. Kriz nedeniyle, dış borç bulmamız
imkansız hale gelecek.
4- Merkez Bankası Rezervleri: Bir süre idare edecek ama nereye kadar?
Tabloda da görüldüğü gibi, 2008’de cari açığın yüzde 60’ını "Dış borç" ile
karşılamışız. Bundan böyle dış borç bulmak ise neredeyse hayal...
Bu arada, vadesi gelen dış borçlar (özel sektörün vadesi bir yıldan az 48 milyar
dolar olan borcu) ödendiğinde, tekrar borçlanmak ya da mevcut borcun vadesini
uzatmak da mümkün gözükmüyor.
Ancak, yakında çıkartılacak bir af yasası ile yurtdışındaki dövizlerin
Türkiye’ye getirilmesine olanak sağlanacak. Yasa çıktığında, MASAK yönünden de
işlem yapılmayacağı açıklandı. Bu durumda, yurtdışındaki dövizlerden önemli bir
tutar, ülkeye gelebilir.
Tabloya bütünüyle göz attığımızda, cari açık sorunu, önümüzdeki dönemde bizi çok
üzeceğe benziyor.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |