|
BİZE GÖRE
Enflasyon düzeltmesi olumlu fark hesapları
Veysi Seviğ - 12 Ekim 2006 Perşembe - Dünya
Ülkemizde geçmişte uzun yıllar süregelen enflasyon olgusundan sonra yapılan
yasal düzenlemeler ile mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması
uygulamada bazı sorunları da beraberinde getirmiştir.
Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde tebliğ ve sirkülerle yapılan
yönlendirmeler uyarınca enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark
hesaplarına ve enflasyon düzeltme hesaplarına kayıt edilmiştir.
Bu bağlamda enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme
işlemi sonrası değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farkların
kaydedildiği tali hesaplar olarak kullanılmış ve enflasyon düzeltme hesabı ile
karşılıklı olarak çalıştırılmıştır.
Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu
oluşan farkların kaydedildiği hesap olarak kullanılmıştır. Parasal olmayan
varlıkların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise
borcuna kaydedilmiştir. Bu bağlamda enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş
yıl kâr/zarar hesabına aktarılmak suretiyle hesaben kapatılması öngörülmüştür.
Vergi Usul Yasası'nın 25'inci maddesinin (g) bendi uyarınca 31.12.2003 tarihli
bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse
senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi ithal zamları ile borç
toplamının çıkarılması sonucu bulunan farkın geçmiş yıl kârının vergiye tabi
tutulmayacağı, geçmiş yıl zararının ise zarar olarak kabul edilmeyeceği ifade
edilmiştir.
Parasal olmayan pasif kalemler arasında yer alan "avans ve depozitolar,
hakedişler, kâr yedekleri ve özel fonlar (Sabit Kıymet Yenileme Fonu gibi)"
hariç olmak üzere; pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir
suretle başka hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu
işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde
vergiye tabi tutulmaktadır. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon fark
hesapları, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sermayeye ilave edilmesi
halinde bu durum kâr dağıtımı sayılmamaktadır.
Uygulamada; 502 sermaye düzeltmesi olumlu farkı ile 580 geçmiş yıllar zararları
hesaplarında yer alan tutarların birbirine mahsup edilip edilmeyeceği konusu ile
502 sermaye düzeltmesi olumlu farkının, 679 diğer olağan dışı gelirler ve kârlar
ile 689 diğer olağandışı giderler ve zararlar hesabına aktarılıp
aktarılmayacağı, duraksama konusu olmaktadır.
Bilindiği üzere; Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 298'inci maddesinin A/5 bendinin
beşinci paragrafında yer alan düzenleme gereği olarak "pasif kalemlere ait
enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği
veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı
ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulur. Ancak öz sermaye
kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına
mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave
edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz. "Bu düzenlemenin benzeri geçici
25'inci maddenin (g) fıkrasının ikinci paragrafında da yer almaktadır.
Mevcut düzenlemeler dikkate alındığında, sermaye düzeltmesi olumlu farkının,
düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilmesi mümkündür. Bu
bağlamda yapılan bu tür işlemler kâr dağıtımı sayılmayacağından vergiye tabi
olmayacaktır.
Ancak, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının muhasebe kayıtlarında
679 diğer olağandışı gelirler ve kârlar ile 689 diğer olağandışı gelirler ve
zararlar hesabına aktarılması mümkün olmakla birlikte, bu durum enflasyon fark
hesaplarının başka bir hesaba nakledilmesi olarak kabul edilerek, bu işlemin
yapıldığı dönemin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, vergiye tabi
tutulmaktadır. (*)
Konuya ilişkin olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir
Özelge'de yer alan yukarıdaki görüş, bu tür hesapların işletilmesindeki özelliği
göstermektedir.
Tüm bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere "sermaye düzeltmesi olumlu farkının,
düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup" edilebilmektedir.
(*) İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 11.07.2006 gün ve B.07.1.GİB,4.34.19.02/VUK-1/mük-298-12305
sayılı Özelgesi (söz konusu Özelge "Diyalog" Dergisi'nin Ekim 2006 sayısında
yayımlanmış bulunmaktadır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|