|
Gayrimenkul Satış Kazancının Kullanımı
Dr. Veysi Sevig - 09 Kasım 2010 Salı
Vergi Usul Yasası'nın 328 inci maddesi uyarınca "Amortismana tabi iktisadi
kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde
kayıtlı değerleri arasındaki fark kar ve zarar hesabına geçirilir. İşletme
hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan
mükellefler bu farkı defterlerinde hasılat ve gider kaydederler. Amortisman
ayrılmış olanların değeri ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan
meblağdır."
Yasal düzenleme gereği olarak "satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi, işin
mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar
verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan tahassül eden(doğan)
kar, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç
yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde
kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce
işin terki veya işletmenin tasfiyesi halinde bu karlar" o yılın matrahına
eklenir."
Diğer yandan Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5 inci maddesinin 1/e fıkrası hükmü
uyarınca "Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan
taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları, kurucu
senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %
75'lik kısmı" kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur.
Bu istisna satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan
yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar
pasifte özel bir fon hesabında tutulur.
Yasal düzenleme gereği olarak "istisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye
ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden
çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan
istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış
sayılır. Aynı süre içinde işletmenin tasfiyesi,”devir ve bölünmeler hariç olmak
üzere bu madde kapsamında değerlendirilir.
Yukarıya aktarmış bulunduğumuz iki yasa maddesinin birlikte dikkate alınmasında
karşımıza önemli bir soru veya başka bir değerlendirme, farklı bir yorum
çıkabilmektedir. Şöyle ki;
Bilançosunun aktifinde yer alan gayrimenkulü Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5 inci
maddesinin 1/e fıkrası kapsamında satıp bu kazancının % 75 ini özel fon hesabına
intikal ettiren bir kurum, bu işleme eş anlı olarak geriye kalan % 25'lik kazanç
payını yenileme fonu hesabına aktarabilir mi?
Bu soru son zamanlarda uygulamada tartışılır hale gelmiştir.
Gerçekte Vergi Usul Yasası’nın 328 ve 329 uncu maddelerinde yer alan ve yenileme
fonunun oluşumuna neden olan işlemler, yapılan işin gereği olarak amortismana
tabi iktisadi kıymetin yenilenmesine yöneliktir.
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5/1-e hükmü ise kurumların bağlı değerlerinin
ekonomik faaliyetlerinde daha etkin bir şekilde kullanılmasına olanak sağlamak
ve bu bağlamda da kurumların mali bünyelerini güçlendirmektir.
Mevcut yasal düzenlemeden de anlaşılacağı üzere yenileme fonu oluşturmak için
yeni bir iktisadi kıymet alımı konusunda teşebbüse geçilmiş olması şartı
aranmakta ise de vergi idaresi satışın yapıldığı yıl içinde alınan İktisadi
kıymetler için oluşturulan fonun kullanılamayacağı görüşündedir.(Bakınız, Özyer
M. Ali "Vergi Usul Kanunu Uygulaması" 4.Baskı Sf:803)
Ayrıca yenileme fonu ayırmak içi iktisadi kıymetin mutlaka satılması
gerekmemektedir. Devir ve trampa da uygulama açısından satış niteliğindedir.
Konuya ilişkin olarak yapılan bir çalışmadan da anlaşılacağı Üzere "Kurumların
bağlı değerlerinin ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir şekil de kullanılmasına
olanak sağlamak ve kurumların mali bünyelerini güçlendirmek amacıyla, Türk Vergi
Sisteminde "yer verilen" gayrimenkul ve iştirak hissesi satış kazançlarına
uygulanan % 75 oranındaki istisnadan arta kalan % 25'lik vergiye tabi kısmın
yenileme fonuna alınması hukuken mümkün görülmemektedir.Dolayısıyla kurumların
gayrimenkul satışlarından doğan ve Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5/1-e kapsamında
değerlendirilen kazançların vergiye tabi tutulması gereken % 25’lik kısmının
yenileme fonu hesabına alınarak vergi dışı bırakılması, Vergi Usul Yasasının
328-329 uncu maddelerinin oluşumundaki amaç ile Kurumlar Vergisi Yasası’nın
5/1-e maddesinin oluşumundaki amaç farklılığı nedeniyle mümkün görülmemektedir.
Buna karşılık Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5/1-e hükmünden yararlanmayan bir
kurumun koşulların varlığı halinde bina satışı dolayısıyla elde ettiği kazancın
tamamını yenileme fonu hesabına alarak kullanması mümkün bulunmaktadır.(Konuya
ilişkin daha fazla bilgi için "Gayrimenkul Satış Kazancı İstisna Uygulamasında
Kazancın % 25'lik Kısmı Yenileme Fonuna Alınabilir mi?” Vergi Dünyası,
Sayı:351,Sf:37-41)
İktisadi Dayanışma
Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti
- Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına
Hoş Geldiniz
|