|
BİZE GÖRE
KDV dahil düzenlenen senetler reeskonta tabi
tutulabilir mi?
Veysi Seviğ - 04 Temmuz 2005 Pazartesi - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 281'inci maddesi gereği olarak "vadesi gelmemiş olan
senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca edilebilir. Bu takdirde,
senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamış ise Cumhuriyet
Merkez Bankası'nın resmi iskonto haddi uygulanır." Yasal düzenleme gereği borç
senetleri de aynı işleme tabi tutulabilir. (VUK Madde: 285) Bu bağlamda "Alacak
senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini
de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.
Burada senedin değerleme günü kıymetine irca edilmesinden, bugünkü değerinin
hesaplanması, bir başka ifade ile reeskonta tabi tutulması kastedilmektedir. (Özyer,
Mehmet Ali "Vergi Usul Kanunu Uygulaması" Aralık 2004, Sf: 500)
Gerçekte; reeskont senede bağlı alacak ve borç tutarı içinde yer alan veya
aldığı varsayılan vade farkının ayıklanıp ilgili olduğu dönemine aktarımını
sağlayan bir değerleme hükmünü ifade eder. (Özbalcı, Yılmaz "Vergi Usul Kanunu
Yorum ve Açıklamaları" 2003 Sf: 641)
Reeskonta tabi tutulacak alacak ve borcun mutlaka senede bağlı olması
gerekmektedir.
Alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulabilmesi için gelir yaratıcı ya da
hasılat unsuru olması gerekir. Çünkü reeskont gelir etkisi birden fazla yıla
yayılan fakat dönemlere ait kısmının ayıklanması işlemidir. Bu nedenle, bir
alacak senedinin reeskonta tabi tutulabilmesi için ilk önce bu alacağı doğuran
bir teslim veya hizmetin bulunması ve bu teslim ve hizmet dolayısıyla elde
edileni (tahakkuk eden) hasılatın dönem kazancına ilave edilmesi gerekmektedir.
Meseleye bu yönüyle de bakıldığında, gelir veya hasılat yaratıcı unsurları
olmayan avans niteliğindeki senetler ile teminat amacıyla alınan teminat
senetleri ve hatır senetleri reeskonta tabi tutulamazlar. Diğer taraftan gelir
unsuru bulunan alacak senetlerinin içindeki katma değer vergisi tutarlarının da
reeskonta tabi tutulmasına bir engel bulunmamaktadır (Beyanname Düzenleme
Kılavuzu HUD 2005, Sf: 929). Buna göre eğer işletmenin mal ve/veya hizmet
artışından kaynaklanan bir alacak senedi var ise bu senedin içersinde katma
değer de dahil bulunuyorsa, bu takdirde söz konusu senet bedeli üzerinden
reeskont hesaplamak mümkündür.
Buna karşılık bir görüşe göre de "...senedin katma değer vergisine isabet eden
kısmı için reeskont hesaplanması mümkün değildir." (Kartaloğlu, Emre "KDV Dahil
Olan Alacak Senetlerinde Reeskont Uygulaması" Diyalog, Temmuz 2005, Sf:131-136).
Söz konusu görüşün dayanağı olarak Maliye Bakanlığı'nın 193/1 sayılı İç
Genelgesi ile Katma Değer Vergisi Yasası'nın 58'inci maddesi gösterilmiş
bulunmaktadır.
Buna göre "reeskont uygulaması yapılabilmesi için vadesi gelmemiş alacağın
tahakkuk esası gereğince hasılat olarak kayıtlara intikal ettirilmesi
gerekmektedir."
Diğer yandan Katma Değer Vergisi Yasası'nın 58'inci maddesi uyarınca "Mükellefin
vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi, gelir ve
kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilemez" hükmü
reeskont yoluyla alacak niteliğinde olan katma değer vergisinin geçici olarak
giderleştirilmesini, yani matrahtan indirilmesini engellemektedir.
Senet içersinde yer alan katma değer vergisinin reeskonta tabi tutulamayacağı
görüşüne göre "Yapılan ticari işlemler sonucunda, katma değer vergisi dahil,
tutar üzerinden alacak senedi alınması halinde reeskont hesaplaması yapılırken
katma değer vergisi hesaplama dışı bırakılmalıdır. Gerek bir alacak senedi için
reeskont yapılmasının temel sebebinin senede bağlı alacağın gelir yaratıcı veya
hasılat unsuru olması şartı, gerek Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 58'inci
maddesi hükmü, alacak senedinin katma değer vergisine isabet eden kısmı için
reeskont hesaplanmayacağını göstermektedir. (Kartaloğlu, Emre, agm).
Oysa idarenin konuya ilişkin görüşüne göre "Reeskont, katma değer vergisi dahil
alacak veya borç tutarı üzerinden ayrılır" (TC Maliye Bakanlığı Gelirler Genel
Müdürlüğü 10.08.2001 gün ve 42547 sayılı yazısı). Dolayısıyla senet bedeli
içersinde katma değer vergisi payının bulunması halinde dahi söz konusu senet
bedeli reeskonta tabi tutulacaktır. Bu bağlamda da "Katma değer vergisinin
indirilecek veya ödenecek olması durumu değiştirmez." (Özyer, agk Sf: 501)
Yukarıda yer alan açıklama ve görüşlerden hareketle idare katma değer vergisi
dahil düzenlenmiş bulunan alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulabileceğini
kabul etmiş bulunmaktadır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|